De vier doelen van het leven

Volgens Patanjali heeft het leven vier doelen die volbracht moeten worden: Dharma, Artha, Kama en Moksa.

Dharma kun je vertalen met je plicht doen in het leven. Het gaat om de morele plicht, die jou in dit leven is opgedragen. Misschien ga je hier direct op aan en voel je wat jouw plicht is. Misschien ga je in de weerstand en krijg je reacties als hoe zo plicht, ik bepaal toch zeker zelf wat ik met mijn leven doe? Het gaat om een plicht, waarbij jij hoort, waarbij jij voelt dat dit is waarom jij op aarde bent. Tegenwoordig noemen wij dit meestal missie. Roeping is daar ook een prachtig woord voor. Ik hou van de oude woorden, die vaak uit de religie vandaan komen. Dit komt omdat ik ben opgevoed zonder een geloof, ik heb geen trauma of weerstand of pijnlijke herinneringen aan de kerk of akelige verplichtingen van vroeger. Ik voel juist een gemis, een hunkering naar deze oude woorden. Ik ga er op aan. Roeping is voor mij een mooie vertaling van Dharma.

Artha betekent onafhankelijkheid verkrijgen in jouw leven, door in je eigen levensonderhoud te voorzien. In een land als India is dit een vanzelfsprekende dagelijkse bezigheid, of strijd, waar je als mens niet onder vandaan komt. Je zorgt voor je eigen levensonderhoud, en vaak ook voor dat van je familie. Wij leven in een land, waar dat anders gaat. Hier zijn uitkeringen en opvangsmogelijkheden vanuit de staat.

Kama is liefde. Het genieten van menselijke liefde en genoegens, waarmee we de voortplanting van ons bestaan garanderen. ‘Persoonlijke liefde, waarvan een deel seksueel is, is een prachtige leerschool om het goddelijke te leren liefhebben’ (Iyengar in Yoga als levenskunst).

Moksa is vrijheid. Vrijheid niet in de zin van een fantasie in de toekomst, maar onthecht handelen op elk ogenblik in je leven. Niet voor jezelf het beste en grootste regelen, of je frustreren door de mening of gedrag van anderen, maar beseffen dat je dit niet in de hand hebt.

Stel je een rivier voor. De ene oever is Dharma, de andere oever is Moksa. Daar tussen stroomt de rivier van liefde, plezier en weelde.